تشکل‌ های مردمی وارد میدان شوند 

در آستانه سالگرد صدور بیانیه گام دوم از سوی رهبر معظم انقلاب، نشست خبری فراخوان همایش علمی «حلقه‌های میانی؛ پیشران جامعه‌پردازی در نظام انقلابی» در مؤسسه پژوهشی انقلاب اسلامی با حضور حجت‌الاسلام ذوعلم رئیس اندیشگاه بیانیه گام دوم انقلاب برگزار شد. 

حجت‌الاسلام ذوعلم در ابتدای این نشست گفت: بیانیه گام دوم یک متن عمیق و پرظرفیت است که برای تحقق آن نیاز به بستر اندیشه‌ورزی و مباحث فکری در بخش‌های مختلف جامعه وجود دارد. در برخی مواقع، این سؤال به ذهن می‌آید که آیا بیانیه محقق شده است و چگونه باید محقق شود؟ دیدگاه اندیشگاه در این زمینه این است که تحقق بیانیه جز در بستر فهم عمیق مضامین آن و جهت‌گیری‌هایی که بر‌مبنای گفتمان انقلاب اسلامی بیان شده، ممکن نخواهد بود. 

وی افزود: بیانیه نه یک فرمان حکومتی است و نه قانونی که از نظر ضوابط حقوقی لازم‌الاجرا باشد، بلکه یک متن فکورانه است، یک دیدگاه و نظریه در باب حکمرانی آینده، تحولات آینده و مسیری که باید در آینده طی کنیم، با استفاده از تجارب گذشته و تاکید بر چارچوب‌های نظری و ارزشی انقلاب اسلامی؛ پافشاری بر گفتمان انقلاب اسلامی در این بیانیه، به‌ویژه در‌قالب اندیشه‌ای و با تبدیل آن به یک گفتمان عمومی، عامل مهمی در تحقق بیانیه خواهد بود. 

تشکیل مجمع تشکل‌های مردمی گام دوم
رئیس اندیشگاه بیانیه گام دوم انقلاب مطرح کرد: تنها زمانی که این اندیشه در ذهن جامعه بنشیند و رسوب کند، می‌توان به تحقق آن امیدوار بود؛ در همین شش‌سال گذشته که ما در آستانه ششمین‌سال صدور بیانیه هستیم، کار‌های زیادی انجام شده است. به‌ویژه جوانان دغدغه‌مند و علاقه‌مند از دانشجویان، طلاب و سایر اقشار در نقاط مختلف کشور، تلاش‌های چشمگیری انجام داده‌اند. یکی از اقدامات موفق در این مسیر که در‌سال گذشته رخ داد، تشکیل مجمع تشکل‌های مردمی گام دوم بوده است. 

ذوعلم بیان کرد: این مجمع که تشکل‌های مردمی را که در باب بیانیه گام دوم کار می‌کنند در‌بر‌می‌گیرد و در‌حال دریافت مجوز به‌عنوان یک مجموعه مستقل است. اندیشگاه نیز مراودات فکری و اندیشه‌ای با این مجمع و سایر گروه‌های فعال در این زمینه دارد. 

وی خاطرنشان کرد:، اما سؤالی که امسال برجسته شده، این است که آیا این همایش‌ها و اقدامات، صرفا به‌عنوان امور تشریفاتی و تجملاتی برگزار می‌شوند یا واقعا آورده‌ای برای جامعه خواهند داشت؟ یکی از مسائل اساسی که باید پرداخته شود، بحث «حلقه‌های میانی» است که به‌عنوان یک ایده پیش‌برنده در حکمرانی توسط رهبرمعظم‌انقلاب در سال ۹۸ مطرح شد؛ حلقه‌های میانی یعنی چه و چه خصوصیات و مصادیقی دارد؟ این سؤالات باید در فضای همایش‌های علمی و اندیشه‌ای مطرح شوند. خصوصا در بستر نظام تشکیلات بروکراسی کشور، لازم است که ویژگی‌های این حلقه‌های میانی مشخص شود. 

بروکراسی مانع پیشرفت
ذوعلم گفت: بروکراسی کنونی یکی از موانع پیشرفت کشور و یکی از چالش‌های اساسی در سیاست‌گذاری‌هاست. بسیاری از اساتید مدیریت و کارشناسان این موضوع را مطرح می‌کنند، اما باید بررسی کرد که چه اقداماتی باید انجام شود تا این بروکراسی به یک نظام دیوانی انقلابی و ایرانی تبدیل شود. 

رئیس اندیشگاه بیانیه گام دوم خاطرنشان کرد: باید به‌گونه‌ای تنظیم شود که در خدمت مردم باشد و نه مانع پیشرفت کشور. این نظریه‌ای است که رهبرمعظم‌انقلاب به‌عنوان افق بلندی برای کشور مطرح کرده‌اند. باید به‌سمت تحقق نظام انقلابی در کشور حرکت کنیم، که این به‌معنای آن است که سازوکارها، بسترها، روش‌ها و فرآیند‌های موجود در نظام کنونی باید خیلی کار شود و یک تحول انقلابی در آن شکل دهد. 

وی عنوان کرد: تحقق این هدف، کار ساده‌ای نیست. این نیاز به اندیشیدن دقیق در باب مقوله‌های مختلف دارد و باید از متخصصان مختلف در این زمینه استفاده شود؛ علاوه بر این، باید سازماندهی جدی و عزم راسخ در راس دستگاه اداری کشور وجود داشته باشد. اگر دولت و مجلس به‌ویژه این دو نهاد مهم و تاثیرگذار، عزم راسخ برای دستیابی به نظام انقلابی نداشته باشند، این حرف‌ها تنها به شعار تبدیل خواهند شد و بر زمین خواهند ماند. در مباحث سال گذشته، نکات خوبی در خصوص نظام انقلابی مطرح شد و مقالات ارزشمندی ارائه گردید که می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند. 

ذوعلم تاکید کرد: اندیشگاه بیانیه گام دوم اعلام آمادگی می‌کند که اگر عزم راسخ به‌ویژه در قوه اجرایی و قضایی کشور برای پیگیری این نیاز جامعه در بیانیه گام دوم وجود داشته باشد، همکاری‌های فکری و عملی خود را در این زمینه ادامه خواهد داد. 

حلقه‌های میانی پیشران‌های تحول
رئیس اندیشگاه بیانیه گام دوم تصریح کرد: الان این موضوع مطرح است که جوانان و افرادی که در حلقه‌های میانی در‌حال فعالیت هستند، گاهی با موانع جدی در دستگاه دیوانی مواجهه می‌شوند و اساسا جایگاهی برایشان قائل نیستند. 

وی خاطرنشان کرد: بنابراین، سؤال اساسی این است که اگر حلقه‌های میانی را به‌عنوان پیشران‌های تحول در جامعه می‌پذیریم، چگونه می‌توان این حلقه‌ها را در نظام انقلابی جای کرد و چه اقداماتی باید انجام دهیم تا بین این حلقه‌ها و نظام بروکراتیک همسویی و سازگاری ایجاد شود؟ البته با برگزاری یک همایش، این چالش‌ها حل نخواهد شد، اما کار اندیشگاه طرح بحث است و زمینه‌سازی برای آزاد‌اندیشی و گفتگو برای این مسأله. 

ذوعلم یادآور شد: هدف از این همایش و نشست، دعوت از صاحب‌نظران، نخبگان و کسانی است که تجربه کار در دستگاه دیوانی و همچنین کار انقلابی دارند تا وارد صحنه شوند و تجربیات خود را به میدان بیاورند. 

وی تاکید کرد: حلقه میانی در حقیقت باید به‌عنوان واسطه‌ای میان نظام انقلابی و مردم عمل کند و بتواند حرکت عمومی در کشور را تقویت کند. هدف کلی این همایش این است که ایده‌های نو را دریافت کنیم. ما نمی‌توانیم بر همان ریل‌های گذشته حرکت کنیم و منتظر تحول انقلابی باشیم. این تحول باید اولا از‌طریق ایده‌های نو، تجربه‌ها و آسیب‌شناسی‌های آن‌ها شکل بگیرد. چالش‌ها و موانعی که بر سر راه شکل‌گیری و رشد حلقه‌های میانی وجود دارد نیز باید مورد بررسی قرار گیرد. دوما باید از تجربه‌ها استفاده کنیم و سوم بحث چالش‌ها و موانع است؛ یعنی چالش‌های موجود در مسیر حلقه‌های میانی در این همایش بحث می‌شود. 

ذوعلم تشریح کرد: در زمینه ایده‌ها، نخست باید مفهوم حلقه میانی به‌طور دقیق و جامع تبیین شود. در سال‌های گذشته، در نقاط مختلف کشور این مفهوم بحث شده و کتاب‌ها و پژوهش‌های زیادی نیز در این زمینه صورت گرفته است، اما هنوز یک توافق عمومی و اجماعی در مورد این مفهوم به‌دست نیامده است. 

نخبگان مردمی پیگیر اصلی نظام انقلابی
رئیس اندیشگاه بیانیه گام دوم خاطرنشان کرد: به‌طور کلی، حلقه‌های میانی یک مفهوم ثابت و ایستا نیست، بلکه مفهومی پویاست که می‌تواند به مجموعه‌های مختلف مردمی و نخبگانی اطلاق شود که برای حل مسائل کشور در عرصه‌های مختلف وارد میدان می‌شوند و پیگیری اصلی نظام انقلابی را در دستور کار خود قرار می‌دهند؛ در نهایت، این حلقه‌ها می‌توانند به دستگاه‌های اجرایی نیز کمک کنند. 

وی مطرح کرد: در نظام اسلامی که ذیل رابطه امت و امامت تعریف می‌شود، نباید شکاف یا فاصله‌ای میان دولت و ملت وجود داشته باشد. در واقع، دولت و ملت باید در کنار هم باشند تا اهداف و آرمان‌های مشترک را محقق کنند. این ایده‌ای است که در فلسفه سیاسی و جامعه‌شناسی سیاسی انقلابی ما جایگاه ویژه‌ای دارد. حلقه میانی در حقیقت باید به‌عنوان واسطه‌ای میان نظام انقلابی و مردم عمل کند و بتواند حرکت عمومی در کشور را تقویت کند. 

حاکمیت دینی ذاتا مردمی است

ذوعلم ادامه داد: اصل مساله این است که حرکت عمومی کشور باید تقویت شود و این حرکت باید به تحولی منتهی شود که در نهایت پیشرفت همه‌جانبه کشور را به همراه داشته باشد. پیشرفت همه‌جانبه‌ای که در بیانات حضرت آقا مطرح شده است و شامل پیشرفت در فکر، علم، امور اجتماعی، سبک زندگی، اقتصاد، فرهنگ و سایر حوزه‌ها است. این پیشرفت قطعا نیازمند حضور مردم است، چرا که حاکمیت دینی ذاتا مردمی است و تجربه ۴۵ ساله انقلاب اسلامی نشان داده که بدون حضور مردم، نظام جمهوری اسلامی قادر به شکل‌گیری و استمرار نبوده و نمی‌توانست در عرصه‌های مختلف پیشرفت کند. 

رئیس اندیشگاه بیانیه گام دوم ادامه داد: باید مفاهیم و ایده‌های محلی و استانی مورد توجه قرار گیرند. این ایده‌ها باید از جنبه دستگاهی نیز بررسی شوند. به‌عنوان مثال، ایده‌هایی که دستگاه‌هایی مانند وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم، و وزارت بهداشت و درمان دارند، برای به‌کارگیری جامعه به‌گونه‌ای سامان‌یافته و علمی که بتواند حلقه‌های میانی را در درون خود تعریف کند، بسیار مهم و ضروری است. 

توجه به نخبگان استانی
وی در ادامه گفت: دوم در عرصه‌های استانی و منطقه‌ای باید پیگیری شود. باید مقامات استانی و شورای اداری، شورای برنامه‌ریزی استان‌ها، استانداران، نمایندگان رهبری در استان‌ها، و دانشگاه‌های استانی و نخبگان استان‌ها فکر کنند که حلقه‌های میانی در هر استان با توجه به اقتضائات و شرایط خاص خود، چگونه باید شکل بگیرند. به‌عنوان مثال، در استان‌های گیلان، سیستان و بلوچستان، و دیگر استان‌ها، تجربیات متفاوتی وجود دارد که باید دیده و به آن توجه شود. 

ذوعلم بیان کرد: مساله سوم عرصه‌های مقوله‌ای نیز مهم است؛ در کنار این، باید به عرصه‌های مقوله‌ای نیز پرداخته شود. به‌عنوان مثال، در مقوله هنر، تعلیم و تربیت، اخلاق و معنویت، امر به معروف و نهی از منکر، رشد اقتصادی، اشتغال و ایجاد کار، حلقه‌های میانی چگونه می‌توانند نقش‌آفرینی کنند؟ این مقوله‌ها نیاز به فکر و مدل‌سازی توسط نخبگان متخصص دارند. 

چهارمین همایش اندیشگاه بیانیه گام دوم
رئیس اندیشگاه بیانیه گام دوم یادآور شد: هم‌چنین، لازم است که مدل‌های متنوع و الگو‌های مختلفی از حلقه‌های میانی شناسایی و ساماندهی شوند و کم و بیش الان نیز وجود دارد. این حلقه‌ها باید در یک بستر هم‌افزا و تبادل تجربه رشد پیدا کنند. باید تجربه‌های موجود در این زمینه بازخوانی شده و در عین حال از ایده‌ها و الگو‌های اسلامی و ایرانی استفاده کرد، نه این‌که تنها از ایده‌های غربی بهره ببریم که گاهی با فرهنگ و ارزش‌های ما هم‌خوانی ندارد. 

وی خاطرنشان کرد: این همایش با محوریت حلقه‌های میانی توسط اندیشکده بیانیه گام دوم در ۲۳ بهمن ۱۴۰۳ در سالگرد صدور بیانیه گام دوم انقلاب از سوی مقام معظم رهبری برگزار خواهد شد. این همایش تنها به جلسه‌ای در ۲۳ بهمن محدود نمی‌شود. از همین حالا، دانشگاه‌ها باید به‌عنوان واحد‌های میدان عمل وارد شوند. هر دانشگاه باید گروه‌های تخصصی خود را در این زمینه فعال کند. به‌ویژه دانشکده‌های مدیریت، سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی اجتماعی، و آینده‌پژوهی می‌توانند در اصلاح نظام حکمرانی کشور و تحول آن با نگاه انقلابی کمک کنند. علاوه بر برگزاری پیش‌نشست‌های علمی در دانشگاه‌ها، در استان‌ها نیز طبق اقتضائات هر منطقه، پیش‌همایش‌هایی برگزار خواهد شد تا زمینه‌سازی لازم برای همایش اصلی فراهم شود.